طعم تلخ در دهان می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مصرف برخی غذاها، تغییرات هورمونی و مشکلات سلامتی دهان ایجاد شود. درمان علل زمینه‌ای و استفاده از درمان‌های خانگی ممکن است به مدیریت طعم تلخ در دهان کمک کند.

حس چشایی یک فرآیند پیچیده است که می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد، از جمله بهداشت دهان و دندان، خشکی دهان یا بارداری.

طعم تلخ مداوم معمولاً شامل هر گونه بیماری زمینه‌ای است، اما افراد می‌توانند این طعم ناخوشایند را با برخی درمان‌های خانگی ساده کنترل کنند.

 

 

علل طعم تلخ در دهان

بسیاری از دلایل طعم تلخ در دهان جدی نیستند، اما علائم ممکن است آزاردهنده باشد و بر روی رژیم غذایی و لذت بردن از زندگی روزمره تأثیر بگذارد.

1. خشکی دهان

خشکی دهان، که به عنوان "زیر زبانی" نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که دهان بزاق کافی تولید نمی‌کند. از آنجایی که بزاق به کاهش باکتری‌های موجود در دهان کمک می‌کند، کاهش بزاق می‌تواند به بقای بیشتر باکتری‌ها منجر شود.

افراد مبتلا به خشکی دهان ممکن است احساس چسبندگی و خشکی در دهان داشته باشند. این مشکل می‌تواند ناشی از عواملی همچون:

- داروها : مانند داروهای ضد افسردگی، دیورتیک‌ها، شل‌کننده‌های عضلانی و آنتی‌هیستامین‌ها.
- شرایط پزشکی : مانند دیابت، HIV/AIDS، بیماری شوگرن، لوپوس، بیماری تیروئید، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، تنفس دهانی و آسیب‌های عصبی.

 

2. مشکلات دندانپزشکی

بهداشت نامناسب دندان می‌تواند منجر به مشکلات سلامت دهان شود که ممکن است باعث طعم تلخ در دهان شود. این موارد شامل:

- بیماری‌های لثه یا التهاب لثه
- حفره‌ها
- سرطان دهان

با مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان، بسیاری از مشکلات رایج دندانی قابل پیشگیری هستند. همچنین، استفاده از دهانشویه ضدباکتری در بین مسواک زدن ممکن است به کاهش باکتری‌های بد طعم کمک کند.

 

3. بارداری

زنان باردار ممکن است طعم فلزی یا تلخی را در دهان خود تجربه کنند. این احساس معمولاً با گذشت زمان به‌طور طبیعی برطرف می‌شود.

تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند بر حس بویایی فرد تأثیر بگذارد و آن‌ها را به بوهای خاص حساس‌تر کند. این تغییرات همچنین می‌تواند حس چشایی را تحت تأثیر قرار داده و منجر به طعم فلزی یا تلخ در دهان شود.

 

4. سندرم سوزش دهان

سندرم سوزش دهان وضعیتی است که باعث ایجاد احساس سوزش در دهان می‌شود. در کنار این احساس، برخی از افراد ممکن است طعم تلخ یا ترش را نیز تجربه کنند.

علائم سندرم سوزش دهان ممکن است به صورت پراکنده ظاهر شوند، اما همچنین می‌تواند مزمن باشد و برای مدت طولانی ادامه یابد. برخی از افراد مبتلا به این سندرم ممکن است در خوردن یا آشامیدن مشکل داشته باشند، در حالی که برخی دیگر متوجه می‌شوند که این عمل علائم آن‌ها را تسکین می‌دهد.

 

5. یائسگی

افرادی که یائسگی را تجربه می‌کنند نیز ممکن است طعم تلخی را در دهان خود احساس کنند. این موضوع ممکن است به دلیل سطوح پایین استروژن در بدن باشد که می‌تواند به بروز مشکلات ثانویه مانند سندرم سوزش دهان منجر شود.

همچنین ممکن است به دلیل خشکی دائمی دهان باشد که در افرادی که یائسگی را تجربه می‌کنند، شایع است.

 

6. رفلاکس اسید

بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یا رفلاکس اسید ممکن است علت طعم تلخ در دهان باشد.

این شرایط زمانی رخ می‌دهد که محتویات معده به مری باز می‌گردد. رفلاکس اسید معمولاً یک مشکل موقتی است، در حالی که GERD معمولاً مزمن و طولانی‌تر است.

هر دو رفلاکس اسید و GERD می‌توانند مری را تحریک کرده و باعث احساس سوزش در قفسه سینه یا شکم شوند. همچنین می‌توانند طعم بد یا تلخ در دهان ایجاد کنند که ممکن است تا زمانی که علائم دیگر باقی باشد، ادامه یابد.

 

 

7. برفک دهان

برفک دهان یک عفونت دهانی است که در نتیجه نوعی مخمر به نام کاندیدا ایجاد می‌شود. برفک دهان می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند، از جمله:

- لکه‌های سفید روی زبان، گونه داخلی، سقف دهان یا گلو
- احساس پنبه‌ای در دهان
- درد یا قرمزی
- درد هنگام غذا خوردن یا بلعیدن
- ترک خوردگی یا تغییر رنگ در گوشه‌های دهان
- از دست دادن طعم

برخی از افراد نیز ممکن است طعم تلخ یا نامطبوعی را در دهان خود تجربه کنند.

8. سندرم آجیل کاج

سندرم آجیل کاج، یا دهان کاج، یک اتفاق غیرمعمول است که می‌تواند در برخی افراد در عرض ۱۲ تا ۴۸ ساعت بعد از مصرف آجیل کاج رخ دهد.

این سندرم به طور کلی با طعم تلخ یا فلزی در دهان مشخص می‌شود و ممکن است با مصرف غذاهای دیگر تقویت شود. سندرم آجیل کاج می‌تواند ۲ تا ۴ هفته ادامه یابد.

9. استرس و اضطراب

سطوح بالای استرس و اضطراب می‌تواند پاسخ استرس را در بدن تحریک کند که می‌تواند حس چشایی فرد را تغییر دهد. اضطراب همچنین می‌تواند باعث خشکی دهان شود که اغلب به طعم تلخ منجر می‌شود.

تکنیک های موثر برای کاهش استرس

10. آسیب عصبی

آسیب به اعصاب می‌تواند نحوه تجربه فرد از طعم‌ها را تغییر دهد. آسیب عصبی ممکن است ناشی از ضربه به سر یا شرایط زیر باشد:

تشنج
بیماری ام اس
تومورهای مغزی
فلج بل
زوال عقل
داروها و مکمل‌های خوراکی

در برخی افراد، مصرف برخی داروها، مکمل‌ها یا درمان‌های پزشکی می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ یا فلزی در دهان شود. این موضوع ممکن است به دلیل تلخی طعم داروها یا دفع مواد شیمیایی موجود در آن‌ها به بزاق باشد.

افراد باید با یک متخصص  یا داروساز مشورت کنند تا مشخص شود آیا داروهای مصرفی آن‌ها می‌توانند طعم تلخی ایجاد کنند یا خیر.

 

داروهایی که ممکن است منجر به طعم تلخ شوند

آنتی‌بیوتیک‌های خاص
برخی داروهای قلبی
ویتامین‌های حاوی مواد معدنی یا فلزاتی مانند مس، آهن یا روی
داروهای لیتیوم

11-بیماری‌ها
برخی بیماری‌ها، از جمله عفونت‌های سینوسی یا سرماخوردگی، می‌توانند با طعم تلخ در دهان همراه باشند. در طول این بیماری‌ها، بدن پروتئین‌های التهابی را برای جذب سلول‌های مضر تولید می‌کند. این پروتئین‌ها همچنین ممکن است بر زبان و جوانه‌های چشایی تأثیر بگذارند و منجر به تجربه طعم تلخ‌تر از حد طبیعی شوند.

12-درمان سرطان
افرادی که تحت درمان سرطان هستند ممکن است طعم تلخ یا فلزی را در دهان خود در حین خوردن یا نوشیدن احساس کنند. شیمی‌درمانی و پرتودرمانی ممکن است جوانه‌های چشایی را در برخی افراد تحریک کند و باعث شود حتی چیزهای ساده مانند نان تست یا آب طعم تلخ یا ناخوشایندی داشته باشند.

 

علائم و نشانه‌های طعم تلخ در دهان
تغییر مزه دائمی در دهان که به‌طور پزشکی دیسژئوزی نامیده می‌شود، طعم ناخوشایندی است که می‌تواند برای مدت طولانی ادامه یابد تا علت زمینه‌ای آن درمان شود.

افراد مبتلا به دیسژئوزی ممکن است طعم ثابتی را تجربه کنند که معمولاً به‌عنوان یکی از موارد زیر توصیف می‌شود:

تلخ
فلزی
فاسد 
شور

این مزه ممکن است حواس پرت کننده باشد و حتی ممکن است فرد را در چشیدن چیزهای دیگر هنگام خوردن یا نوشیدن دچار مشکل کند. حتی ممکن است فرد پس از مسواک زدن دندان‌های خود همچنان طعم ناخوشایند را حس کند. آن‌ها همچنین ممکن است بسته به علت، علائم دیگری را تجربه کنند.

 

درمان‌های خانگی برای طعم تلخ دهان

درمان‌های خانگی ممکن است به برخی افراد کمک کنند تا در حین جستجوی راه‌حلی دائمی، علائم خود را به‌طور موقت تسکین دهند، هرچند که ممکن است برای همه کارساز نباشند.

داروهای خانگی که ممکن است به کاهش طعم تلخ در دهان کمک کنند، شامل موارد زیر است:

- مراقبت منظم از دندان، از جمله مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان‌شویه ضدباکتری
- جویدن آدامس بدون قند برای حفظ تحرک بزاق در دهان
- نوشیدن مایعات کافی در طول روز
- اجتناب از عوامل خطر رفلاکس اسید، مانند مصرف غذاهای چرب یا تند و کاهش یا حذف مصرف محصولات تنباکو و الکل
- شستشوی دهان با ترکیب یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین با یک لیوان آب

 

سوالات متداول درباره تلخی دهان

1. آیا طعم تلخ در دهان می‌تواند نشان‌دهنده کمبود ویتامین باشد؟
   بله، کمبود برخی ویتامین‌ها مانند ویتامین B12 و روی می‌تواند به تغییر حس چشایی و ایجاد طعم تلخ یا فلزی منجر شود.

2. آیا تلخی دهان ممکن است ناشی از بیماری‌های سیستم گوارشی باشد؟
   بله، برخی مشکلات گوارشی، مانند ریفلاکس اسید، می‌توانند باعث شوند که محتویات معده به مری بازگردد و در نتیجه طعم تلخ در دهان ایجاد شود.

3. آیا مصرف سیگار و الکل بر طعم دهان تأثیر دارد؟ 
   بله، سیگار کشیدن و مصرف الکل می‌توانند حس چشایی را تغییر دهند و باعث ایجاد طعم تلخ یا ناخوشایند در دهان شوند.

4. آیا اضطراب می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود؟
   بله، استرس و اضطراب می‌توانند با کاهش تولید بزاق و تحریک حس چشایی، منجر به طعم تلخ یا خشکی در دهان شوند.

5. آیا تغییرات آب‌وهوایی یا فصلی می‌تواند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود؟
   بله، در برخی افراد، تغییرات فصلی می‌تواند باعث خشکی دهان و به دنبال آن طعم تلخ موقت شود، به ویژه در فصل‌های خشک‌تر مانند زمستان.

6. آیا استفاده از محصولات خاص دهان‌شویه ممکن است باعث طعم تلخ در دهان شود؟ 
   بله، برخی از دهان‌شویه‌ها حاوی مواد شیمیایی قوی هستند که ممکن است طعم تلخ موقتی در دهان ایجاد کنند، به ویژه اگر برای مدت طولانی استفاده شوند.

نتیجه‌گیری

طعم تلخ در دهان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله مشکلات دهانی، تغییرات هورمونی یا عوارض دارویی باشد. اگرچه اغلب بی‌خطر است، اما می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. مدیریت این مشکل با شناسایی علت و استفاده از درمان‌های خانگی ساده، مانند حفظ بهداشت دهان و دندان و نوشیدن آب کافی، امکان‌پذیر است. در صورت ادامه این طعم یا وجود علائم دیگر، مراجعه به پزشک ضروری است.

--------------

منابع : healthline | medicalnewstoday