سنگ کلیه رسوباتی هستند که از مواد معدنی و املاح در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند و می‌توانند باعث درد شدید، عفونت، یا آسیب به عملکرد کلیه شوند. این سنگ‌ها ممکن است کوچک یا بزرگ باشند و به دلیل مسدود کردن مسیر ادرار، مشکلات جدی ایجاد کنند.

 

شیوع سنگ کلیه

شیوع سنگ کلیه در دنیای امروز رو به افزایش است. طبق آمارهای جهانی، حدود 10-15 درصد از جمعیت به نوعی به این بیماری مبتلا می‌شوند. در برخی مناطق، به ویژه در کشورهایی با آب و هوای گرم یا شرایط خاص تغذیه‌ای، شیوع سنگ کلیه بیشتر است. همچنین، افرادی که سابقه خانوادگی دارند یا برخی بیماری‌های متابولیک دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.

 

اهمیت بررسی سنگ کلیه

بررسی به موقع سنگ‌های کلیه می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند و از عوارض جدی همچون نارسایی کلیه یا عفونت‌های شدید پیشگیری نماید. تشخیص سریع و درمان مناسب، به کاهش درد و جلوگیری از عواقب بلندمدت کمک خواهد کرد.

 

سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه توده‌ای سخت است که در کلیه‌ها از مواد معدنی و املاح بدن تشکیل می‌شود. این سنگ‌ها می‌توانند اندازه‌های مختلفی داشته باشند، از دانه‌های ریز تا سنگ‌های بزرگ که ممکن است به سیستم ادراری آسیب برسانند. سنگ‌های کلیه زمانی تشکیل می‌شوند که مواد شیمیایی موجود در ادرار به‌طور غیرطبیعی غلیظ شده و رسوب می‌کنند. در نتیجه، این رسوبات به هم می‌چسبند و سنگ‌هایی با اندازه‌های متفاوت ایجاد می‌کنند.

 

چگونگی شکل‌گیری سنگ کلیه در دستگاه ادراری

در حالت طبیعی، ادرار معمولاً دارای ترکیب مناسبی از مایعات و مواد شیمیایی است که اجازه نمی‌دهد این مواد به هم بچسبند. اما زمانی که شرایط ادرار تغییر کند (مثل کمبود آب در بدن، وجود مواد اضافی یا عفونت‌ها)، این مواد می‌توانند به هم پیوسته و رسوب کنند. در نهایت این رسوبات به سنگ تبدیل می‌شوند. سنگ‌های کلیه ممکن است باعث مسدود شدن مسیر ادرار شوند و این انسداد می‌تواند درد، عفونت و حتی آسیب به کلیه‌ها ایجاد کند.

 

انواع سنگ‌های کلیوی

سنگ‌های کلسیمی

سنگ‌های کلسیمی شایع‌ترین نوع سنگ‌های کلیه هستند که از ترکیب کلسیم با مواد مختلف مانند اگزالات یا فسفات ایجاد می‌شوند. این نوع سنگ‌ها معمولاً به دلیل افزایش سطح کلسیم در ادرار یا مصرف زیاد غذاهایی که حاوی اگزالات هستند (مثل چای، شکلات یا اسفناج) تشکیل می‌شوند.

 

سنگ‌های اسید اوریکی

این سنگ‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که مقدار اسید اوریک در ادرار زیاد شود. اسید اوریک معمولاً از تجزیه پروتئین‌ها در بدن ایجاد می‌شود، بنابراین افرادی که رژیم‌های غذایی پرپروتئین دارند یا به بیماری‌هایی مانند نقرس مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر این نوع سنگ‌ها قرار دارند.

 

سنگ‌های استروویتی

این نوع سنگ‌ها بیشتر به دلیل عفونت‌های ادراری مزمن شکل می‌گیرند. باکتری‌ها باعث ایجاد شرایط قلیایی در ادرار می‌شوند که این شرایط برای تشکیل سنگ‌های استروویتی مناسب است. این سنگ‌ها ممکن است به اندازه‌ای بزرگ شوند که مسیر ادرار را مسدود کنند و در نهایت منجر به درد شدید و عفونت شوند.

 

سنگ‌های سیستینی

سنگ‌های سیستینی در افراد مبتلا به بیماری‌های ارثی خاص، مانند سیستینوری، دیده می‌شود. این بیماری باعث می‌شود که اسید آمینه سیستین در ادرار به حدی برسد که رسوبات سنگ‌مانندی تشکیل دهد. سنگ‌های سیستینی معمولاً کمتر رایج هستند اما می‌توانند به مشکلات شدیدتری منجر شوند.

شناخت نوع سنگ کلیه و علت آن برای درمان مناسب بسیار مهم است. هر نوع سنگ نیاز به روش درمانی خاصی دارد، که ممکن است شامل تغییرات رژیم غذایی، مصرف دارو یا حتی جراحی باشد.

علائم و نشانه‌های سنگ کلیه

سنگ کلیه می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد که بستگی به اندازه، محل و نوع سنگ دارد. در برخی موارد، سنگ‌ها ممکن است بدون ایجاد هیچ‌گونه علائم قابل توجهی در بدن باقی بمانند، اما زمانی که سنگ‌ها شروع به حرکت یا ایجاد انسداد در دستگاه ادراری می‌کنند، علائم آشکاری بروز پیدا می‌کند.

 

درد شدید در ناحیه پهلو

درد یکی از شایع‌ترین علائم سنگ کلیه است. این درد معمولاً به‌طور ناگهانی شروع شده و در ناحیه پهلو (بین دنده‌ها و لگن) احساس می‌شود. درد ممکن است به سمت پایین و به‌ویژه در ناحیه کمر، شکم یا کشاله ران انتشار یابد. این درد اغلب به‌صورت حملات شدید و گاهی ناتوان‌کننده است و با حرکت سنگ در مجاری ادراری شدت می‌گیرد.

 

 

تکرر ادرار

افرادی که سنگ کلیه دارند ممکن است احساس کنند که مکرراً نیاز به دفع ادرار دارند، حتی اگر مقدار کمی ادرار دفع شود. این حالت ممکن است به‌ویژه هنگام عبور سنگ از حالب رخ دهد که باعث تحریک مثانه می‌شود.

 

وجود خون در ادرار

یکی دیگر از علائم رایج سنگ کلیه، وجود خون در ادرار است. این خون‌ریزی معمولاً به‌صورت ادرار صورتی یا قرمز ظاهر می‌شود و ناشی از آسیب‌هایی است که سنگ به دیواره‌های مجاری ادراری وارد می‌کند.

 

علائم غیرشایع سنگ کلیه

تب و لرز

وجود تب و لرز می‌تواند نشانه‌ای از عفونت در کلیه یا مجاری ادراری باشد. اگر همراه با علائم سنگ کلیه، تب و لرز نیز تجربه شود، ممکن است این نشانه‌ها نشان‌دهنده عفونت شدید باشند که نیاز به درمان فوری دارد.

 

ناتوانی در دفع ادرار

در صورتی که سنگ کلیه باعث انسداد کامل مجاری ادراری شود، فرد ممکن است نتواند ادرار خود را دفع کند. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است و باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

 

تهوع و استفراغ

سنگ‌های کلیه به‌ویژه زمانی که در حال حرکت به سمت حالب یا مثانه هستند، می‌توانند باعث تحریک سیستم گوارش شوند. در نتیجه، فرد ممکن است دچار تهوع و استفراغ شود. این علائم معمولاً به‌دنبال درد شدید در ناحیه پهلو بروز می‌کنند.

 

علل و عوامل خطر سنگ کلیه

سنگ کلیه می‌تواند به دلایل مختلفی تشکیل شود. این عوامل می‌توانند به شرایط جسمانی فرد، سبک زندگی، تغذیه و حتی مسائل ژنتیکی مربوط باشند. شناخت عوامل خطر و علل ایجاد سنگ کلیه می‌تواند به پیشگیری و مدیریت بهتر این بیماری کمک کند.

 

عوامل تغذیه‌ای و مصرف آب ناکافی

یکی از اصلی‌ترین علل تشکیل سنگ کلیه، تغذیه نامناسب و مصرف ناکافی آب است. اگر بدن به‌طور مرتب آب کافی دریافت نکند، ادرار غلیظ شده و مواد معدنی مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک به‌راحتی در آن رسوب می‌کنند و به سنگ تبدیل می‌شوند. علاوه بر این، مصرف زیاد غذاهای غنی از اگزالات (مثل اسفناج، چای و شکلات) یا نمک می‌تواند خطر تشکیل سنگ‌های کلسیمی را افزایش دهد. همچنین، خوردن پروتئین‌های حیوانی زیاد می‌تواند موجب افزایش اسید اوریک در بدن و تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی شود.

 

 

ژنتیک و عوامل ارثی

عوامل ژنتیکی نقش مهمی در تشکیل سنگ کلیه دارند. افرادی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. برخی اختلالات ارثی مانند سیستینوری (که باعث افزایش اسید آمینه سیستین در ادرار می‌شود) می‌تواند موجب تشکیل سنگ‌های سیستینی شود. بنابراین، در صورتی که در خانواده فرد سابقه سنگ کلیه وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است.

 

سایر عوامل خطرزا برای کلیه

-چاقی

چاقی به‌عنوان یکی از عوامل خطر مهم در ایجاد سنگ کلیه شناخته شده است. افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند. این افراد معمولاً به دلیل تغییرات در ترکیب شیمیایی ادرار، بیشتر مستعد تشکیل سنگ‌های کلسیمی و اسید اوریکی هستند.

 

-دیابت
دیابت نوع 2 می‌تواند باعث تغییراتی در متابولیسم بدن شود که موجب افزایش میزان کلسیم و ادرار غلیظ گردد، که این شرایط به تشکیل سنگ کلیه منجر می‌شود. همچنین، افراد دیابتی معمولاً دچار مشکلات کلیوی هستند که می‌تواند خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را افزایش دهد.

 

-بیماری‌های گوارشی
بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرون و جراحی‌های گوارشی (مانند برداشتن روده کوچک) می‌توانند باعث کاهش جذب کلسیم و سایر مواد مغذی شوند. این امر می‌تواند باعث افزایش غلظت برخی مواد در ادرار و در نتیجه افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه شود.

روش‌های تشخیص سنگ کلیه

تشخیص سنگ کلیه نیاز به بررسی‌های دقیق دارد تا نوع و محل سنگ، میزان آسیب به کلیه‌ها و روش درمان مناسب تعیین شود. برای تشخیص صحیح، پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها پرداخته شده است.

1. آزمایش ادرار و خون

-آزمایش ادرار

آزمایش ادرار یکی از اولین روش‌های تشخیص سنگ کلیه است که می‌تواند نشان دهد آیا ادرار حاوی خون، کریستال‌های معدنی یا مواد اضافی است که ممکن است نشان‌دهنده وجود سنگ در دستگاه ادراری باشد. همچنین این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا میزان غلظت مواد معدنی در ادرار و خطر تشکیل سنگ‌های جدید را بررسی کند.

 

-آزمایش خون

آزمایش خون برای بررسی میزان مواد معدنی و اسید اوریک در خون انجام می‌شود. افزایش سطح کلسیم یا اسید اوریک در خون می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل در سوخت و ساز بدن باشد که به تشکیل سنگ کلیه منجر می‌شود. این آزمایش همچنین به شناسایی مشکلات کلیوی یا اختلالات متابولیکی که باعث تشکیل سنگ می‌شوند، کمک می‌کند.

 

2. تصویربرداری (سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، X-Ray)

-سونوگرافی

سونوگرافی یکی از روش‌های غیرتهاجمی و مؤثر برای تشخیص سنگ‌های کلیه است. در این روش از امواج صوتی برای تصویر برداری از کلیه‌ها و مثانه استفاده می‌شود. سونوگرافی به ویژه برای شناسایی سنگ‌های بزرگ و نیز مشکلات موجود در کلیه‌ها و مجاری ادراری مفید است. این روش برای افرادی که از پرتوهای اشعه دوری می‌کنند، بسیار مناسب است.

 

-سی‌تی‌اسکن

سی‌تی‌اسکن یکی از دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری برای شناسایی سنگ کلیه است. این روش به پزشک کمک می‌کند تا سنگ‌ها را در هر نقطه‌ای از دستگاه ادراری مشاهده کند، حتی سنگ‌های ریز و غیرقابل مشاهده با روش‌های دیگر. سی‌تی‌اسکن معمولاً برای ارزیابی دقیق اندازه و موقعیت سنگ استفاده می‌شود و به ویژه در موارد اورژانسی مفید است.

 

-X-Ray

اشعه ایکس نیز یکی از روش‌های معمول برای تشخیص سنگ کلیه است، اما بیشتر برای شناسایی سنگ‌های کلسیمی مؤثر است. در این روش تصویربرداری، ممکن است پزشک بتواند وجود سنگ‌های بزرگتر را در کلیه‌ها یا مجاری ادراری مشاهده کند. این روش معمولاً به‌عنوان یک روش پیش‌زمینه برای بررسی اولیه استفاده می‌شود.

 

روش‌های درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه بسته به اندازه، نوع و محل سنگ، به روش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. این درمان‌ها می‌توانند شامل روش‌های خانگی و دارویی تا جراحی و درمان‌های نیمه‌تهاجمی باشند. همچنین، اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از عود سنگ کلیه اهمیت زیادی دارند.

1. درمان‌های خانگی و دارویی

درمان‌های خانگی

در مواردی که سنگ کلیه کوچک باشد و باعث انسداد یا عوارض شدید نشود، درمان‌های خانگی می‌توانند مؤثر باشند. مهم‌ترین اقدام خانگی برای درمان سنگ کلیه، مصرف آب فراوان است. نوشیدن مقدار زیادی آب می‌تواند به دفع سنگ‌های کوچک کمک کرده و درد را کاهش دهد. همچنین، مصرف برخی نوشیدنی‌ها مانند آب لیمو یا آب سیب می‌تواند به کاهش اندازه سنگ‌ها کمک کند، چرا که حاوی ترکیباتی هستند که به شکستن سنگ‌ها کمک می‌کنند.

 

داروهای مسکن و ضد التهاب

درمان دارویی معمولاً برای کاهش درد و التهاب ناشی از سنگ کلیه استفاده می‌شود. داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای تسکین دردهای ناشی از سنگ کلیه مفید هستند. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی برای شل کردن عضلات مجاری ادراری (مانند آلفا بلاکرها) تجویز کند تا سنگ به‌راحتی حرکت کند و دفع شود.

 

2. روش‌های جراحی و نیمه‌تهاجمی

سنگ‌شکنی

لیتوترپسی یا سنگ‌شکنی با استفاده از امواج صوتی یکی از روش‌های غیرتهاجمی برای درمان سنگ‌های کلیه است. در این روش، امواج صوتی قدرتمند به سنگ کلیه تابیده می‌شود تا آن را به قطعات کوچک‌تری تبدیل کند. این قطعات سپس از طریق ادرار دفع می‌شوند. لیتوترپسی برای سنگ‌های کوچکتر از 2 سانتیمتر بسیار مؤثر است و معمولاً نیازی به جراحی ندارد.

 

جراحی برای برداشتن سنگ (نفرولیتوتومی)

نفرولیتوتومی روشی جراحی است که برای برداشتن سنگ‌های بزرگ یا سنگ‌هایی که با روش‌های دیگر قابل درمان نیستند، استفاده می‌شود. در این روش، از طریق یک برش کوچک در پوست یا از طریق لوله‌های داخلی، سنگ از کلیه خارج می‌شود. این روش معمولاً زمانی استفاده می‌شود که سنگ به اندازه کافی بزرگ باشد یا به علت انسداد، درد شدید ایجاد کند.

 

سنگ‌شکنی از طریق حالب

در این روش، از طریق لوله‌ای به نام حالبوسکوپ، پزشک می‌تواند سنگ‌ها را از حالب خارج کند. این روش برای سنگ‌هایی که در حالب قرار دارند و دفع آن‌ها با روش‌های دیگر مشکل است، مؤثر است.

 

 

3. اقدامات پیشگیرانه برای کاهش عود سنگ کلیه

افزایش مصرف آب

یکی از مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه، افزایش مصرف آب است. نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در روز کمک می‌کند تا ادرار رقیق‌تر شود و احتمال تشکیل سنگ‌های جدید کاهش یابد. در مناطق گرم یا در افرادی که عرق زیادی می‌کنند، مصرف بیشتر آب اهمیت ویژه‌ای دارد.

 

تغییرات در رژیم غذایی

تغییرات در رژیم غذایی می‌تواند نقش بزرگی در پیشگیری از عود سنگ کلیه داشته باشد. برای جلوگیری از سنگ‌های کلسیمی، محدود کردن مصرف غذاهای غنی از اگزالات مانند اسفناج، چای و شکلات توصیه می‌شود. همچنین کاهش مصرف نمک و پروتئین‌های حیوانی می‌تواند به پیشگیری از سنگ‌های اسید اوریکی کمک کند.

 

داروهای پیشگیرانه

در برخی از بیماران با سابقه سنگ کلیه، پزشکان ممکن است داروهایی مانند پتاسیم سیترات تجویز کنند که به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های جدید کمک می‌کنند. این داروها به کاهش اسیدیته ادرار و جلوگیری از رسوب مواد معدنی در کلیه‌ها کمک می‌کنند.

 

کنترل بیماری‌های زمینه‌ای

در صورتی که بیمار به بیماری‌هایی مانند دیابت، چاقی یا بیماری‌های گوارشی مبتلا باشد، کنترل این بیماری‌ها از تشکیل سنگ‌های جدید جلوگیری می‌کند. مثلاً کاهش وزن و کنترل قند خون می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند.

 

پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه

پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه نیاز به تغییرات در رژیم غذایی، مصرف مایعات، سبک زندگی و در برخی موارد درمان‌های پزشکی دارد.

1. نکات تغذیه‌ای و مصرف مایعات

نوشیدن آب کافی

نوشیدن آب کافی یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه است. آب به رقیق شدن ادرار کمک می‌کند و مواد معدنی کمتری در کلیه‌ها رسوب می‌کنند. توصیه می‌شود که حداقل 8-10 لیوان آب در روز مصرف شود، به‌ویژه در فصول گرم یا هنگام ورزش. آب فراوان همچنین به دفع سنگ‌های کوچک کمک می‌کند و خطر تشکیل سنگ‌های جدید را کاهش می‌دهد.

 

کاهش مصرف نمک

مصرف زیاد نمک در رژیم غذایی باعث افزایش میزان کلسیم در ادرار می‌شود که می‌تواند به تشکیل سنگ‌های کلسیمی منجر شود. برای پیشگیری از سنگ کلیه، کاهش مصرف نمک و غذاهای پرنمک بسیار مهم است. همچنین باید از مصرف غذاهای فرآوری شده و تنقلات شور پرهیز کرد.

 

مصرف مناسب کلسیم

کلسیم نقش مهمی در سلامت استخوان‌ها و کلیه‌ها دارد. با این حال، مصرف بیش از حد مکمل‌های کلسیم ممکن است باعث تجمع کلسیم در کلیه‌ها شود. بهتر است کلسیم مورد نیاز بدن از منابع غذایی طبیعی مانند لبنیات کم‌چرب، سبزیجات برگ‌دار و مغزها دریافت شود. این کار از تشکیل سنگ‌های کلسیمی در کلیه جلوگیری می‌کند.

 

تغذیه قلیایی

برای کاهش خطر تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه می‌تواند مؤثر باشد. غذاهایی مانند هندوانه، سیب، لیمو، و سبزیجات برگ‌دار به کاهش اسیدیته ادرار کمک می‌کنند و از تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی جلوگیری می‌کنند. در عین حال، مصرف گوشت قرمز و پروتئین‌های حیوانی را باید محدود کرد.

 

 

2. تغییر سبک زندگی و پیشگیری از کم‌آبی

ورزش منظم

ورزش منظم به حفظ وزن سالم کمک می‌کند و از تشکیل سنگ‌های کلیه جلوگیری می‌کند. همچنین فعالیت بدنی باعث بهبود عملکرد کلیه‌ها و کاهش تجمع مواد معدنی در بدن می‌شود. توصیه می‌شود حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط در روز انجام دهید.

 

پیشگیری از کم‌آبی

برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، بهتر است در فواصل زمانی منظم آب بنوشید، حتی اگر احساس تشنگی ندارید. در شرایط خاص مانند هوای گرم یا فعالیت‌های ورزشی، مصرف آب را افزایش دهید. استفاده از فیلترهای آب می‌تواند به بهبود کیفیت آب کمک کند و مواد مضری که ممکن است در آب وجود داشته باشد را کاهش دهد.

 

مدیریت وزن و کاهش چاقی

چاقی یکی از عوامل خطر اصلی برای تشکیل سنگ کلیه است. افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به سنگ کلیه هستند. با کاهش وزن به‌طور تدریجی و از طریق رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، می‌توان خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را کاهش داد. داشتن وزن سالم نه‌تنها به پیشگیری از سنگ کلیه کمک می‌کند بلکه سلامت کلیه‌ها و سایر اعضای بدن را نیز بهبود می‌بخشد.

 

3. راهکارهای طبیعی و پزشکی برای کاهش خطر تشکیل مجدد سنگ کلیه

نوشیدن آب لیمو

آب لیمو یک راهکار طبیعی مؤثر برای پیشگیری از سنگ کلیه است. لیمو حاوی سیترات است که می‌تواند از تشکیل سنگ‌های کلسیمی جلوگیری کند. مصرف منظم آب لیمو در آب می‌تواند به کاهش خطر تشکیل سنگ‌های کلیه کمک کند.

 

استفاده از گیاهان دارویی

برخی گیاهان دارویی به پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه کمک می‌کنند. چای سبز، برگ توت‌فرنگی، و دمنوش‌های گیاهی مانند گزنه و سرخارگل ممکن است خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را کاهش دهند. این گیاهان دارای خواص آنتی‌اکسیدانی هستند که به تصفیه و بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کنند.

 

داروهای پیشگیرانه

در برخی موارد، پزشکان داروهایی برای کاهش خطر تشکیل مجدد سنگ کلیه تجویز می‌کنند. داروهایی مانند سیترات پتاسیم، که سطح سیترات را در ادرار افزایش می‌دهند، به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی کمک می‌کنند. همچنین داروهای کاهش‌دهنده اسید اوریک برای افرادی که مستعد سنگ‌های اسید اوریکی هستند، مفید هستند.

 

نظارت و آزمایش‌های منظم

افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند، باید به‌طور منظم تحت نظارت پزشکی باشند. آزمایش‌های دوره‌ای مانند سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، و آزمایش‌های ادرار و خون می‌توانند به شناسایی زودهنگام سنگ‌های کوچک کمک کنند و از عوارض احتمالی جلوگیری نمایند.

 

کنترل بیماری‌های زمینه‌ای

برخی بیماری‌ها مانند دیابت، چاقی و فشار خون بالا می‌توانند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهند. بنابراین، کنترل این بیماری‌ها از طریق دارو، رژیم غذایی مناسب، و تغییر سبک زندگی اهمیت زیادی دارد. برای مثال، کاهش فشار خون و کنترل قند خون می‌تواند به پیشگیری از سنگ کلیه کمک کند.

 

عوارض ناشی از سنگ کلیه

اگر سنگ‌های کلیه به‌موقع درمان نشوند یا اندازه آن‌ها به‌قدری بزرگ باشد که نتوانند به راحتی دفع شوند، می‌توانند منجر به عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت جدی شوند. این عوارض می‌توانند به آسیب‌های دائمی به کلیه‌ها و سایر مشکلات بهداشتی منجر شوند.

 

1. عوارض کوتاه‌مدت سنگ کلیه

درد شدید و کولیک کلیوی

درد شدید یکی از شایع‌ترین عوارض سنگ کلیه است که در نواحی پهلو، کمر و شکم احساس می‌شود. این درد که معمولاً به آن "کولیک کلیوی" گفته می‌شود، زمانی بروز می‌کند که سنگ در حال حرکت در دستگاه ادراری است یا باعث انسداد مجاری ادراری می‌شود. این درد به‌طور ناگهانی و شدید شروع می‌شود و گاهی به سایر نواحی مانند کشاله ران یا شکم گسترش می‌یابد.

 

عفونت ادراری (UTI)

وجود سنگ کلیه می‌تواند موجب تجمع باکتری‌ها در دستگاه ادراری و ایجاد عفونت‌های ادراری شود. این عفونت‌ها ممکن است به‌ویژه زمانی اتفاق بیفتند که سنگ باعث انسداد جریان ادرار می‌شود. علائم عفونت ادراری شامل تب، درد هنگام ادرار، احساس نیاز فوری به دفع ادرار و بدبو بودن ادرار است. اگر درمان نشود، عفونت می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

 

خون در ادرار (هماتوری)

سنگ کلیه می‌تواند به دیواره‌های حالب یا مثانه آسیب بزند و باعث خونریزی شود. خون در ادرار معمولاً به‌صورت رگه‌های قرمز یا صورتی دیده می‌شود. در برخی موارد، این خونریزی ممکن است موقت باشد، اما در صورت ادامه، نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد.

 

انسداد مجاری ادراری

در صورتی که سنگ کلیه در مسیر مجاری ادراری گیر کند، ممکن است باعث انسداد جریان طبیعی ادرار شود. این انسداد می‌تواند منجر به تورم و درد شدید شود. اگر این مشکل برطرف نشود، ممکن است باعث آسیب به کلیه‌ها و اختلال در عملکرد آنها شود.

 

 

2. عوارض بلندمدت سنگ کلیه

آسیب دائمی به کلیه‌ها

اگر سنگ‌های کلیه به‌طور مکرر ایجاد شوند و درمان مناسبی برای آن‌ها انجام نشود، می‌توانند باعث آسیب به بافت کلیه‌ها شوند. در این شرایط، التهاب و اسکار در کلیه‌ها ایجاد می‌شود و عملکرد طبیعی کلیه کاهش می‌یابد. در نهایت، این آسیب‌ها می‌توانند به نارسایی کلیه منجر شوند و نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه را ایجاد کنند.

 

کلیه‌های منقبض شده (آسیب مزمن کلیوی)

انسداد طولانی‌مدت یا عفونت‌های مکرر کلیه می‌توانند منجر به پیری کلیه‌ها و کاهش عملکرد آن‌ها شوند. زمانی که کلیه‌ها تحت فشار زیاد قرار می‌گیرند و جریان ادرار به‌طور دائمی مختل می‌شود، ممکن است این وضعیت به کاهش عملکرد کلیه و حتی نارسایی کلیه‌ها منجر شود. این شرایط می‌تواند خطر جدی برای سلامت فرد ایجاد کند.

 

تشکیل سنگ‌های کلیه جدید

افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند، ممکن است بیشتر از سایرین در معرض خطر تشکیل سنگ‌های جدید قرار بگیرند. سنگ‌های کلیه می‌توانند در شرایط خاص مانند کم‌آبی بدن، تغذیه نامناسب، یا تغییرات در ترکیب مواد معدنی بدن به‌طور مکرر شکل بگیرند. به همین دلیل، این افراد باید مراقبت‌های پیشگیرانه را به‌طور منظم انجام دهند تا از عود سنگ‌ها جلوگیری کنند.

 

افزایش خطر عفونت‌های کلیوی مزمن

عفونت‌های ادراری ناشی از سنگ کلیه در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌توانند به عفونت‌های کلیوی مزمن تبدیل شوند. این عفونت‌ها می‌توانند به آسیب دائمی به بافت کلیه‌ها و کاهش عملکرد کلیه‌ها منجر شوند. در صورت عدم درمان، ممکن است این عفونت‌ها به نارسایی کلیوی برسند و نیاز به درمان‌های پیشرفته مانند دیالیز ایجاد شود.

 

سوالات متداول درباره سنگ کلیه

1. آیا سنگ کلیه خود به خود دفع می‌شود؟

 

2. بهترین رژیم غذایی برای پیشگیری از سنگ کلیه چیست؟

 

 

4. آیا سنگ کلیه باعث نارسایی کلیه می‌شود؟

5. آیا سنگ کلیه فقط در بزرگسالان ایجاد می‌شود؟

 

6. چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

 

7.برای درمان سنگ کلیه به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

نتیجه‌گیری

سنگ کلیه یک مشکل رایج و دردناک است که می‌تواند در صورت عدم درمان به‌موقع، منجر به مشکلات جدی مانند عفونت‌های ادراری و نارسایی کلیه‌ها شود. به همین دلیل، آگاهی از علائم، پیگیری درمان‌های مناسب و انجام اقدامات پیشگیرانه از اهمیت بالایی برخوردار است. مراقبت‌های پس از درمان و معاینات پزشکی منظم نیز از بروز عوارض بلندمدت جلوگیری کرده و به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک می‌کند.

-------------

منابع : mayoclinic | clevelandclinic | healthline