سنگ کلیه توده‌های سختی هستند که از تجمع مواد معدنی و نمک در کلیه‌ها به وجود می‌آیند. این سنگ‌ها ممکن است اندازه‌های مختلفی داشته باشند و با انسداد مسیر ادرار، درد شدید، عفونت ادراری یا حتی آسیب به کلیه‌ها را به‌دنبال داشته باشند. در این مقاله به طور کامل بررسی می‌کنیم که سنگ کلیه چیست، چه علائمی دارد، چرا ایجاد می‌شود، چگونه درمان می‌شود و چه راه‌هایی برای پیشگیری از آن وجود دارد.

 

 

سنگ کلیه چیست؟

سنگ کلیه توده‌های سخت و کوچکی هستند که از تجمع مواد معدنی و نمک در کلیه‌ها به وجود می‌آیند. وقتی مایعات کافی به بدن نمی‌رسد، مواد حل‌نشده‌ای مثل کلسیم یا اگزالات در ادرار جمع می‌شوند و به‌مرور زمان تبدیل به سنگ می‌شوند.
این سنگ‌ها ممکن است بدون هیچ نشانه‌ای در کلیه باقی بمانند یا با حرکت به سمت مثانه، باعث درد شدید، سوزش هنگام ادرار، یا حتی عفونت شوند. اندازه آن‌ها می‌تواند از یک دانه شن تا یک سنگ بزرگ متغیر باشد.

سنگ کلیه اگر به‌موقع تشخیص داده نشود، ممکن است به مجاری ادراری آسیب بزند یا عملکرد کلیه‌ها را دچار مشکل کند. به همین دلیل آشنایی با علائم، علل و روش‌های درمان و پیشگیری آن اهمیت زیادی دارد.

 

 شیوع سنگ کلیه چقدر است و چه کسانی بیشتر در معرض آن هستند؟

در سال‌های اخیر، تعداد افرادی که با مشکل سنگ کلیه روبه‌رو می‌شوند رو به افزایش است. آمارها نشان می‌دهد که حدود 10 تا 15 درصد از مردم در طول زندگی‌شان دست‌کم یک بار دچار سنگ کلیه می‌شوند.

در مناطقی که آب‌وهوای گرم‌تری دارند یا تغذیه مردم بیشتر بر پایه نمک، پروتئین حیوانی یا غذاهای فرآوری‌شده است، این مشکل شایع‌تر دیده می‌شود.

همچنین اگر کسی در خانواده‌اش سابقه سنگ کلیه داشته باشد یا به بیماری‌هایی مثل دیابت، چاقی، نقرس یا مشکلات متابولیکی دچار باشد، احتمال ابتلای او بیشتر می‌شود.
سبک زندگی کم‌تحرک و مصرف کم آب هم در این روند بی‌تأثیر نیست و باعث شده در بسیاری از کشورها، حتی بین جوانان، سنگ کلیه بیشتر دیده شود.

 

 

سنگ کلیه چطور در بدن شکل می‌گیرد

در حالت طبیعی، ادرار معمولاً دارای ترکیب مناسبی از مایعات و مواد شیمیایی است که اجازه نمی‌دهد این مواد به هم بچسبند. اما زمانی که شرایط ادرار تغییر کند (مثل کمبود آب در بدن، وجود مواد اضافی یا عفونت‌ها)، این مواد می‌توانند به هم پیوسته و رسوب کنند. در نهایت این رسوبات به سنگ تبدیل می‌شوند. سنگ‌های کلیه ممکن است باعث مسدود شدن مسیر ادرار شوند و این انسداد می‌تواند درد، عفونت و حتی آسیب به کلیه‌ها ایجاد کند.

 

انواع سنگ کلیه و تفاوت آنها

سنگ‌های کلیه از نظر ترکیب مواد معدنی به چند نوع مختلف تقسیم می‌شوند و هر کدام علت، علائم و روش درمان خاص خود را دارند. شناخت تفاوت این سنگ‌ها به درک بهتر بیماری و انتخاب راهکار درمانی مناسب کمک می‌کند.
در ادامه، با انواع رایج سنگ کلیه و ویژگی‌های هر یک بیشتر آشنا می‌شویم.

 

1. سنگ‌های کلسیمی

سنگ‌های کلسیمی شایع‌ترین نوع سنگ‌های کلیه هستند که از ترکیب کلسیم با مواد مختلف مانند اگزالات یا فسفات ایجاد می‌شوند. این نوع سنگ‌ها معمولاً به دلیل افزایش سطح کلسیم در ادرار یا مصرف زیاد غذاهایی که حاوی اگزالات هستند (مثل چای، شکلات یا اسفناج) تشکیل می‌شوند.

2. سنگ‌های اسید اوریکی

این سنگ‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که مقدار اسید اوریک در ادرار زیاد شود. اسید اوریک معمولاً از تجزیه پروتئین‌ها در بدن ایجاد می‌شود، بنابراین افرادی که رژیم‌های غذایی پرپروتئین دارند یا به بیماری‌هایی مانند نقرس مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر این نوع سنگ‌ها قرار دارند.

3. سنگ‌های استروویتی

این نوع سنگ‌ها بیشتر به دلیل عفونت‌های ادراری مزمن شکل می‌گیرند. باکتری‌ها باعث ایجاد شرایط قلیایی در ادرار می‌شوند که این شرایط برای تشکیل سنگ‌های استروویتی مناسب است. این سنگ‌ها ممکن است به اندازه‌ای بزرگ شوند که مسیر ادرار را مسدود کنند و در نهایت منجر به درد شدید و عفونت شوند.

4. سنگ‌های سیستینی

سنگ‌های سیستینی در افراد مبتلا به بیماری‌های ارثی خاص، مانند سیستینوری، دیده می‌شود. این بیماری باعث می‌شود که اسید آمینه سیستین در ادرار به حدی برسد که رسوبات سنگ‌مانندی تشکیل دهد. سنگ‌های سیستینی معمولاً کمتر رایج هستند اما می‌توانند به مشکلات شدیدتری منجر شوند.

علائم و نشانه‌های سنگ کلیه

سنگ کلیه می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که شدت آن‌ها به عواملی مانند اندازه، محل قرارگیری و نوع سنگ بستگی دارد. در برخی افراد، سنگ‌ها ممکن است بدون هیچ علامتی در کلیه باقی بمانند و تنها به‌صورت اتفاقی در تصویربرداری‌ها دیده شوند. اما زمانی که سنگ حرکت می‌کند یا باعث انسداد در مسیر ادرار می‌شود، علائم مشخص و معمولاً آزاردهنده‌ای ظاهر می‌شود.
در ادامه به شایع‌ترین علائم سنگ کلیه و نشانه‌هایی که نباید نادیده گرفته شوند، می‌پردازیم.

 

1. درد شدید در ناحیه پهلو

درد یکی از شایع‌ترین علائم سنگ کلیه است. این درد معمولاً به‌طور ناگهانی شروع شده و در ناحیه پهلو (بین دنده‌ها و لگن) احساس می‌شود. درد ممکن است به سمت پایین و به‌ویژه در ناحیه کمر، شکم یا کشاله ران انتشار یابد. این درد اغلب به‌صورت حملات شدید و گاهی ناتوان‌کننده است و با حرکت سنگ در مجاری ادراری شدت می‌گیرد.

2. تکرر ادرار

افرادی که سنگ کلیه دارند ممکن است احساس کنند که مکرراً نیاز به دفع ادرار دارند، حتی اگر مقدار کمی ادرار دفع شود. این حالت ممکن است به‌ویژه هنگام عبور سنگ از حالب رخ دهد که باعث تحریک مثانه می‌شود.

3. وجود خون در ادرار

یکی دیگر از علائم رایج سنگ کلیه، وجود خون در ادرار است. این خون‌ریزی معمولاً به‌صورت ادرار صورتی یا قرمز ظاهر می‌شود و ناشی از آسیب‌هایی است که سنگ به دیواره‌های مجاری ادراری وارد می‌کند.

 

علائم کمتر شناخته شده سنگ کلیه

تب و لرز

وجود تب و لرز می‌تواند نشانه‌ای از عفونت در کلیه یا مجاری ادراری باشد. اگر همراه با علائم سنگ کلیه، تب و لرز نیز تجربه شود، ممکن است این نشانه‌ها نشان‌دهنده عفونت شدید باشند که نیاز به درمان فوری دارد.

ناتوانی در دفع ادرار

در صورتی که سنگ کلیه باعث انسداد کامل مجاری ادراری شود، فرد ممکن است نتواند ادرار خود را دفع کند. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است و باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

تهوع و استفراغ

سنگ‌های کلیه به‌ویژه زمانی که در حال حرکت به سمت حالب یا مثانه هستند، می‌توانند باعث تحریک سیستم گوارش شوند. در نتیجه، فرد ممکن است دچار تهوع و استفراغ شود. این علائم معمولاً به‌دنبال درد شدید در ناحیه پهلو بروز می‌کنند.

 

 

دلایل ایجاد سنگ کلیه و عوامل خطر آن

سنگ کلیه ممکن است به دلایل متعددی در بدن ایجاد شود. این دلایل می‌توانند شامل شرایط جسمی فرد، سبک زندگی، نوع تغذیه و حتی زمینه‌های ژنتیکی باشند. آگاهی از علل و عوامل خطر سنگ کلیه، نقش مهمی در پیشگیری از بروز آن و مدیریت بهتر بیماری ایفا می‌کند.

 

عوامل تغذیه‌ای و مصرف ناکافی آب

یکی از شایع‌ترین علل ایجاد سنگ کلیه، مصرف ناکافی آب و رژیم غذایی نامناسب است. وقتی بدن به اندازه کافی آب دریافت نمی‌کند، ادرار غلیظ‌تر می‌شود و زمینه برای رسوب مواد معدنی مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک فراهم می‌شود. این مواد در نهایت می‌توانند به سنگ‌های کلیوی تبدیل شوند.

از طرفی، مصرف بیش از حد مواد غذایی حاوی اگزالات مانند اسفناج، چای، شکلات و آجیل‌ها، همچنین استفاده زیاد از نمک، می‌تواند خطر تشکیل سنگ‌های کلسیمی را افزایش دهد. مصرف زیاد پروتئین‌های حیوانی نیز ممکن است سطح اسید اوریک را در بدن بالا ببرد و منجر به تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی شود.

ژنتیک و عوامل ارثی

عوامل ژنتیکی نقش مهمی در تشکیل سنگ کلیه دارند. افرادی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. برخی اختلالات ارثی مانند سیستینوری (که باعث افزایش اسید آمینه سیستین در ادرار می‌شود) می‌تواند موجب تشکیل سنگ‌های سیستینی شود. بنابراین، در صورتی که در خانواده فرد سابقه سنگ کلیه وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر است.

چاقی

چاقی به‌عنوان یکی از عوامل خطر مهم در ایجاد سنگ کلیه شناخته شده است. افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند. این افراد معمولاً به دلیل تغییرات در ترکیب شیمیایی ادرار، بیشتر مستعد تشکیل سنگ‌های کلسیمی و اسید اوریکی هستند.

دیابت

دیابت نوع 2 می‌تواند باعث تغییراتی در متابولیسم بدن شود که موجب افزایش میزان کلسیم و ادرار غلیظ گردد، که این شرایط به تشکیل سنگ کلیه منجر می‌شود. همچنین، افراد دیابتی معمولاً دچار مشکلات کلیوی هستند که می‌تواند خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را افزایش دهد.

بیماری‌های گوارشی

بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرون و جراحی‌های گوارشی (مانند برداشتن روده کوچک) می‌توانند باعث کاهش جذب کلسیم و سایر مواد مغذی شوند. این امر می‌تواند باعث افزایش غلظت برخی مواد در ادرار و در نتیجه افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه شود.

 

روش‌های تشخیص سنگ کلیه

تشخیص سنگ کلیه نیاز به بررسی‌های دقیق دارد تا نوع و محل سنگ، میزان آسیب به کلیه‌ها و روش درمان مناسب تعیین شود. برای تشخیص صحیح، پزشکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها پرداخته شده است.

 

1. آزمایش ادرار و خون

- آزمایش ادرار: آزمایش ادرار یکی از اولین روش‌های تشخیص سنگ کلیه است که می‌تواند نشان دهد آیا ادرار حاوی خون، کریستال‌های معدنی یا مواد اضافی است که ممکن است نشان‌دهنده وجود سنگ در دستگاه ادراری باشد. همچنین این آزمایش به پزشک کمک می‌کند تا میزان غلظت مواد معدنی در ادرار و خطر تشکیل سنگ‌های جدید را بررسی کند.

- آزمایش خون: آزمایش خون برای بررسی میزان مواد معدنی و اسید اوریک در خون انجام می‌شود. افزایش سطح کلسیم یا اسید اوریک در خون می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل در سوخت و ساز بدن باشد که به تشکیل سنگ کلیه منجر می‌شود. این آزمایش همچنین به شناسایی مشکلات کلیوی یا اختلالات متابولیکی که باعث تشکیل سنگ می‌شوند، کمک می‌کند.

 

2. تصویربرداری (سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، X-Ray)

- سونوگرافی: سونوگرافی یکی از روش‌های غیرتهاجمی و مؤثر برای تشخیص سنگ‌های کلیه است. در این روش از امواج صوتی برای تصویر برداری از کلیه‌ها و مثانه استفاده می‌شود. سونوگرافی به ویژه برای شناسایی سنگ‌های بزرگ و نیز مشکلات موجود در کلیه‌ها و مجاری ادراری مفید است. این روش برای افرادی که از پرتوهای اشعه دوری می‌کنند، بسیار مناسب است.

- سی‌تی‌اسکن: سی‌تی‌اسکن یکی از دقیق‌ترین روش‌های تصویربرداری برای شناسایی سنگ کلیه است. این روش به پزشک کمک می‌کند تا سنگ‌ها را در هر نقطه‌ای از دستگاه ادراری مشاهده کند، حتی سنگ‌های ریز و غیرقابل مشاهده با روش‌های دیگر. سی‌تی‌اسکن معمولاً برای ارزیابی دقیق اندازه و موقعیت سنگ استفاده می‌شود و به ویژه در موارد اورژانسی مفید است.

- X-Ray: اشعه ایکس نیز یکی از روش‌های معمول برای تشخیص سنگ کلیه است، اما بیشتر برای شناسایی سنگ‌های کلسیمی مؤثر است. در این روش تصویربرداری، ممکن است پزشک بتواند وجود سنگ‌های بزرگتر را در کلیه‌ها یا مجاری ادراری مشاهده کند. این روش معمولاً به‌عنوان یک روش پیش‌زمینه برای بررسی اولیه استفاده می‌شود.

 

روش‌های درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه به اندازه، نوع و محل سنگ بستگی دارد. بعضی سنگ‌های کوچک با روش‌های ساده قابل درمان هستند، اما سنگ‌های بزرگ‌تر نیاز به درمان‌های تخصصی‌تر دارند.

درمان‌های خانگی و دارویی:

اگر سنگ کوچک باشد و درد یا انسداد شدیدی ایجاد نکند، می‌توان از روش‌های خانگی استفاده کرد.

- مصرف آب زیاد: نوشیدن مقدار زیادی آب باعث رقیق شدن ادرار می‌شود و کمک می‌کند سنگ‌های کوچک راحت‌تر دفع شوند. نوشیدنی‌هایی مثل آب لیمو یا آب سیب هم می‌توانند به شکستن سنگ کمک کنند.

- داروهای مسکن: داروهایی مثل ایبوپروفن یا استامینوفن برای کاهش درد ناشی از سنگ موثر هستند. بعضی داروها هم کمک می‌کنند عضلات ادراری شل شوند تا سنگ راحت‌تر حرکت کند.

 

روش‌های جراحی و نیمه‌تهاجمی:

اگر سنگ بزرگ باشد یا درد شدید و مکرر ایجاد کند، پزشک روش‌های تخصصی‌تر را پیشنهاد می‌کند.

- سنگ‌شکنی با امواج صوتی (ESWL): در این روش، امواج قوی به سنگ تابیده می‌شود تا آن را خرد کند. قطعات کوچک شده سنگ سپس با ادرار دفع می‌شوند. این روش معمولاً برای سنگ‌های کوچکتر از 2 سانتی‌متر استفاده می‌شود.

- جراحی نفرولیتوتومی: اگر سنگ خیلی بزرگ باشد یا در موقعیت خاصی قرار گرفته باشد، پزشک با ایجاد برش کوچک در پوست یا با استفاده از لوله‌های مخصوص، سنگ را از کلیه خارج می‌کند.

- خارج‌کردن سنگ از حالب (یورتروسکوپی): وقتی سنگ در مجرای حالب گیر کرده باشد، با یک لوله باریک به نام یورتروسکوپ، پزشک سنگ را پیدا و خارج می‌کند. این روش کم‌تهاجمی است و معمولاً نیاز به جراحی باز ندارد.

 

 

پیشگیری از سنگ کلیه و نکات مهم کاهش خطر عود بیماری

برای جلوگیری از تشکیل مجدد سنگ کلیه، رعایت چند نکته ساده اما مهم در رژیم غذایی، مصرف مایعات و سبک زندگی ضرورت دارد. همچنین در برخی موارد درمان‌های پزشکی تکمیلی نیز لازم است که در ادامه به آن ها میپردازیم :

 

1. افزایش مصرف آب و پیشگیری از کم‌آبی

نوشیدن حداقل 8 تا 10 لیوان آب در روز باعث رقیق شدن ادرار می‌شود و خطر تشکیل سنگ‌های جدید را کاهش می‌دهد. در هوای گرم یا هنگام فعالیت بدنی، میزان مصرف آب باید افزایش یابد. بهتر است آب را به صورت منظم و حتی بدون احساس تشنگی بنوشید. استفاده از فیلترهای تصفیه آب نیز به بهبود کیفیت آن کمک می‌کند.

 

2. تغییرات در رژیم غذایی

- کاهش مصرف نمک و غذاهای پرنمک: مصرف زیاد نمک باعث افزایش کلسیم ادرار و تشکیل سنگ‌های کلسیمی می‌شود. بهتر است از غذاهای فرآوری شده و تنقلات شور پرهیز کنید.

- مصرف مناسب کلسیم: کلسیم باید از منابع غذایی طبیعی مانند لبنیات کم‌چرب، سبزیجات برگ‌دار و مغزها تأمین شود. مصرف بیش از حد مکمل‌های کلسیم ممکن است ریسک تشکیل سنگ را افزایش دهد.

- محدود کردن غذاهای غنی از اگزالات: برای جلوگیری از سنگ‌های کلسیمی، مصرف مواد غذایی مانند اسفناج، چای و شکلات باید کنترل شود.

- تغذیه قلیایی: میوه‌ها و سبزیجات تازه مثل هندوانه، سیب، لیمو و سبزیجات برگ‌دار به کاهش اسیدیته ادرار کمک کرده و از سنگ‌های اسید اوریکی پیشگیری می‌کنند. مصرف گوشت قرمز و پروتئین‌های حیوانی نیز باید محدود شود.

 

3. تغییر سبک زندگی

- ورزش منظم: فعالیت بدنی روزانه به مدت حداقل 30 دقیقه به حفظ وزن سالم و بهبود عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کند و خطر تشکیل سنگ را کاهش می‌دهد.

- مدیریت وزن: چاقی یکی از عوامل خطر اصلی تشکیل سنگ کلیه است. کاهش وزن تدریجی با رژیم غذایی سالم و ورزش می‌تواند ریسک ابتلا را کم کند.

 

4. استفاده از راهکارهای طبیعی

- نوشیدن آب لیمو: آب لیمو حاوی سیترات است که به جلوگیری از تشکیل سنگ‌های کلسیمی کمک می‌کند. افزودن آب لیمو به آب روزانه توصیه می‌شود.

- گیاهان دارویی: دمنوش‌هایی مانند چای سبز، برگ توت‌فرنگی، گزنه و سرخارگل خواص آنتی‌اکسیدانی دارند و به بهبود عملکرد کلیه‌ها و کاهش خطر سنگ‌سازی کمک می‌کنند.

 

5. داروهای پیشگیرانه

در برخی موارد، پزشک داروهایی مانند پتاسیم سیترات تجویز می‌کند که با کاهش اسیدیته ادرار، مانع رسوب مواد معدنی و تشکیل سنگ می‌شوند. داروهای کاهش‌دهنده اسید اوریک نیز برای افرادی که مستعد سنگ‌های اسید اوریکی هستند مفیدند.

 

6. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای و نظارت پزشکی

بیماری‌هایی مثل دیابت، چاقی و فشار خون بالا می‌توانند ریسک سنگ کلیه را افزایش دهند؛ بنابراین کنترل این بیماری‌ها با دارو، رژیم و تغییر سبک زندگی اهمیت زیادی دارد.
افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند باید تحت نظارت منظم پزشکی باشند و آزمایش‌هایی مثل سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و آزمایش‌های خون و ادرار را به صورت دوره‌ای انجام دهند تا در صورت تشکیل سنگ‌های جدید، سریعاً اقدام شود.

 

 

عوارض و خطرات سنگ کلیه که باید بدانید

اگر سنگ‌های کلیه به‌موقع درمان نشوند یا اندازه آن‌ها به‌قدری بزرگ باشد که نتوانند به راحتی دفع شوند، می‌توانند منجر به عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت جدی شوند. این عوارض می‌توانند به آسیب‌های دائمی به کلیه‌ها و سایر مشکلات بهداشتی منجر شوند در ادامه به مهم‌ترین عوارض سنگ کلیه پرداخته خواهد شد:

1. عوارض کوتاه‌مدت سنگ کلیه:

- درد شدید و کولیک کلیوی

درد شدید یکی از شایع‌ترین عوارض سنگ کلیه است که در نواحی پهلو، کمر و شکم احساس می‌شود. این درد که معمولاً به آن "کولیک کلیوی" گفته می‌شود، زمانی بروز می‌کند که سنگ در حال حرکت در دستگاه ادراری است یا باعث انسداد مجاری ادراری می‌شود. این درد به‌طور ناگهانی و شدید شروع می‌شود و گاهی به سایر نواحی مانند کشاله ران یا شکم گسترش می‌یابد.

 

- عفونت ادراری (UTI)

وجود سنگ کلیه می‌تواند موجب تجمع باکتری‌ها در دستگاه ادراری و ایجاد عفونت‌های ادراری شود. این عفونت‌ها ممکن است به‌ویژه زمانی اتفاق بیفتند که سنگ باعث انسداد جریان ادرار می‌شود. علائم عفونت ادراری شامل تب، درد هنگام ادرار، احساس نیاز فوری به دفع ادرار و بدبو بودن ادرار است. اگر درمان نشود، عفونت می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند.

 

- خون در ادرار (هماتوری)

سنگ کلیه می‌تواند به دیواره‌های حالب یا مثانه آسیب بزند و باعث خونریزی شود. خون در ادرار معمولاً به‌صورت رگه‌های قرمز یا صورتی دیده می‌شود. در برخی موارد، این خونریزی ممکن است موقت باشد، اما در صورت ادامه، نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد.

 

- انسداد مجاری ادراری

در صورتی که سنگ کلیه در مسیر مجاری ادراری گیر کند، ممکن است باعث انسداد جریان طبیعی ادرار شود. این انسداد می‌تواند منجر به تورم و درد شدید شود. اگر این مشکل برطرف نشود، ممکن است باعث آسیب به کلیه‌ها و اختلال در عملکرد آنها شود.

 

2. عوارض بلندمدت سنگ کلیه:

- آسیب دائمی به کلیه‌ها

اگر سنگ‌های کلیه به‌طور مکرر ایجاد شوند و درمان مناسبی برای آن‌ها انجام نشود، می‌توانند باعث آسیب به بافت کلیه‌ها شوند. در این شرایط، التهاب و اسکار در کلیه‌ها ایجاد می‌شود و عملکرد طبیعی کلیه کاهش می‌یابد. در نهایت، این آسیب‌ها می‌توانند به نارسایی کلیه منجر شوند و نیاز به دیالیز یا پیوند کلیه را ایجاد کنند.

 

- کلیه‌های منقبض شده (آسیب مزمن کلیوی)

انسداد طولانی‌مدت یا عفونت‌های مکرر کلیه می‌توانند منجر به پیری کلیه‌ها و کاهش عملکرد آن‌ها شوند. زمانی که کلیه‌ها تحت فشار زیاد قرار می‌گیرند و جریان ادرار به‌طور دائمی مختل می‌شود، ممکن است این وضعیت به کاهش عملکرد کلیه و حتی نارسایی کلیه‌ها منجر شود. این شرایط می‌تواند خطر جدی برای سلامت فرد ایجاد کند.

 

- تشکیل سنگ‌های کلیه جدید

افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند، ممکن است بیشتر از سایرین در معرض خطر تشکیل سنگ‌های جدید قرار بگیرند. سنگ‌های کلیه می‌توانند در شرایط خاص مانند کم‌آبی بدن، تغذیه نامناسب، یا تغییرات در ترکیب مواد معدنی بدن به‌طور مکرر شکل بگیرند. به همین دلیل، این افراد باید مراقبت‌های پیشگیرانه را به‌طور منظم انجام دهند تا از عود سنگ‌ها جلوگیری کنند.

 

- افزایش خطر عفونت‌های کلیوی مزمن

عفونت‌های ادراری ناشی از سنگ کلیه در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌توانند به عفونت‌های کلیوی مزمن تبدیل شوند. این عفونت‌ها می‌توانند به آسیب دائمی به بافت کلیه‌ها و کاهش عملکرد کلیه‌ها منجر شوند. در صورت عدم درمان، ممکن است این عفونت‌ها به نارسایی کلیوی برسند و نیاز به درمان‌های پیشرفته مانند دیالیز ایجاد شود.

 

 

برای درمان سنگ کلیه به چه پزشکی مراجعه کنیم

درمان سنگ کلیه معمولاً نیاز به بررسی تخصصی دارد. بهترین گزینه برای ارزیابی و درمان این بیماری، پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) است. این پزشکان با توجه به اندازه، محل و نوع سنگ، بهترین روش درمانی را پیشنهاد می‌کنند؛ از دارودرمانی و سنگ‌شکنی گرفته تا روش‌های جراحی.

در برخی موارد، به‌خصوص اگر سنگ کلیه ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشار خون یا دیابت باشد، مراجعه به متخصص کلیه (نفرولوژیست) نیز می‌تواند ضروری باشد. تشخیص به‌موقع و شروع درمان مناسب، نقش مهمی در جلوگیری از آسیب‌های کلیوی دارد.

اگر به دنبال مشاوره با متخصص هستید، می‌توانید بدون مراجعه حضوری از خدمات مشاوره آنلاین دکترویز استفاده کنید و از پزشک متخصص برای درمان سنگ کلیه راهنمایی بگیرید.

 

سوالات متداول درباره سنگ کلیه

? آیا سنگ کلیه خود به خود دفع می‌شود؟

بله، برخی از سنگ‌های کلیه، به‌ویژه آن‌هایی که کوچک‌تر از 5 میلی‌متر هستند، ممکن است به‌طور طبیعی از دستگاه ادراری عبور کرده و دفع شوند. در این حالت، فرد ممکن است درد شدید (کولیک کلیوی) را تجربه کند، اما در بیشتر موارد، سنگ به‌طور کامل دفع می‌شود.

 

? بهترین رژیم غذایی برای پیشگیری از سنگ کلیه چیست؟

نوشیدن آب کافی: مصرف 8 تا 10 لیوان آب در روز به جلوگیری از تشکیل سنگ‌ها کمک می‌کند.
کاهش مصرف نمک: مصرف زیاد نمک می‌تواند باعث افزایش دفع کلسیم در ادرار و ایجاد سنگ‌های کلسیمی شود.
کاهش مصرف پروتئین‌های حیوانی: غذاهایی مانند گوشت قرمز و مرغ می‌توانند سطح اسید اوریک را افزایش دهند و خطر تشکیل سنگ‌های اسید اوریکی را بالا ببرند.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجات به‌ویژه آن‌هایی که حاوی سیترات مانند لیمو و نارنج هستند، می‌توانند به جلوگیری از تشکیل سنگ‌ها کمک کنند.
پرهیز از مصرف زیاد کلسیم: اگرچه کلسیم در رژیم غذایی مهم است، مصرف زیاد کلسیم می‌تواند منجر به تشکیل سنگ‌های کلسیمی شود. اما توصیه می‌شود کلسیم از منابع غذایی طبیعی به جای مکمل‌ها تأمین شود.

 

? آیا همه سنگ‌ها نیاز به جراحی دارند؟

خیر، همه سنگ‌های کلیه نیاز به جراحی ندارند. بسیاری از سنگ‌ها، به‌ویژه سنگ‌های کوچک، ممکن است به‌طور طبیعی از دستگاه ادراری دفع شوند یا با درمان‌های غیرجراحی مانند سنگ‌شکنی (لیتوتریپسی) قابل درمان باشند.

 

? آیا سنگ کلیه باعث نارسایی کلیه می‌شود؟

در صورتی که سنگ کلیه به‌طور مکرر تشکیل شود یا درمان نشود، ممکن است باعث آسیب به کلیه‌ها و در نهایت نارسایی کلیوی شود.

? آیا سنگ کلیه فقط در بزرگسالان ایجاد می‌شود؟

اگرچه سنگ کلیه بیشتر در بزرگسالان رخ می‌دهد، اما در برخی موارد می‌تواند در کودکان و نوجوانان نیز ایجاد شود.

 

? چه زمانی برای سنگ کلیه باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر علائم سنگ کلیه مانند درد شدید در پهلو، وجود خون در ادرار، تب یا مشکل در دفع ادرار را تجربه کردید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. 

نتیجه‌گیری

سنگ کلیه یک مشکل رایج و دردناک است که می‌تواند در صورت عدم درمان به‌موقع، منجر به مشکلات جدی مانند عفونت‌های ادراری و نارسایی کلیه‌ها شود. به همین دلیل، آگاهی از علائم، پیگیری درمان‌های مناسب و انجام اقدامات پیشگیرانه از اهمیت بالایی برخوردار است. مراقبت‌های پس از درمان و معاینات پزشکی منظم نیز از بروز عوارض بلندمدت جلوگیری کرده و به حفظ سلامت کلیه‌ها کمک می‌کند.

-------------

منابع : mayoclinic | clevelandclinic | healthline